Ποιος δεν γνωρίζει τον Κοκκινολαίμη, το μικρό ωραίο πουλί με τον κόκκινο λαιμό; Έχει τις διαστάσεις του σπουργιτιού. Το στήθος και το μέτωπο του είναι ζωηρό κόκκινο – πορτοκαλί, η ράχη του είναι ομοιόμορφα λαδοκαστανή, ενώ η κοιλιά του προς το λευκό.
Μόλις τελειώσει ο τρυγητός, κι η ψύχρα αρχίζει να γίνεται αισθητή, να σου ένα όμορφο πρωινό φθάνει στον τόπο μας ζωηρός, και όμορφος, για να δώσει μια καινούργια νότα στην εποχή που αρχίζει.
“Στης λυγαριάς τ` ολόξερο κλαδί,
του φθινοπώρου φτωχικό παιδί,
ο καλογιάννος πρόσχαρος προβάλλει,
με λόγια ταπεινά και σιγανά,
μικρός προφήτης φτερωτός μηνά,
την άνοιξη που θα γυρίσει πάλι”
Ο Καλογιάννος το καλοκαίρι το περνάει στις βορινές χώρες ή στα ψηλά βουνά, γιατί του αρέσει το δροσερό κλίμα.
Ο μεγαλύτερος αριθμός των Κοκκινολαίμηδων της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης ξεχειμωνιάζει στη νότια Ευρώπη. Έτσι εξηγείται ο μεγάλος αριθμός των πουλιών που φθάνει κάθε χρόνο αυτή την εποχή στη χώρα μας.
Μετά την εποχή των ερώτων και της αναπαραγωγής, γυρίζουν στα χειμωνιάτικα λημέρια τους. Το αρσενικό και το θηλυκό παύουν πια να είναι ζευγάρι, και το καθένα ξεχωριστά υπερασπίζεται την επικράτειά του από κάθε ξένο εισβολέα. Το όμορφο τραγούδι τους είναι και μια προειδοποίηση για τ` άλλα πουλιά πως θα φανούν αμείλικτοι σε όποιον τολμήσει να καταπατήσει τα σύνορα τους.
Ο Κοκκινολαίμης είναι ένας από τους καλύτερους τραγουδιστές της ελληνικής ορνιθοπανίδας.
Το κελάηδημα του είναι καθαρό, όμορφο αλλά και λίγο μελαγχολικό. Γι` αυτό του έδωσαν το όνομα «αηδόνι του χειμώνα».
Στη διάρκεια του χειμώνα ζει κοντά στον άνθρωπο. Μπαίνει στους κήπους και ψάχνει στο χώμα μην τυχόν και βρει κανένα έντομο ή τίποτα ψίχουλα που έριξαν γι` αυτόν. Πολλές φορές έρχεται στο παράθυρο και χτυπάει με το ράμφος του για να του ανοίξουν. Όταν όμως φθάσει η άνοιξη παύει να είναι κοινωνικός, γιατί τότε είναι πιο εύκολο να βρει την τροφή του.
Αυτά τα πουλιά, μόλις πλησιάζει η άνοιξη, ξεκινούν κάποια νύχτα ( αφού μόνο νύχτα ταξιδεύουν ) για την περιοχή της αναπαραγωγής. Εκεί, σχηματίζονται ζευγάρια και το αρσενικό αρχίζει και πάλι το κελάηδημα για να προστατέψει την επικράτεια του από ανεπιθύμητους. Η επικράτεια ενός Κοκκινολαίμη είναι περίπου δέκα στρέμματα ( 10.000 τ.μ. ). Σε περίπτωση όμως που η περιοχή είναι «πυκνοκατοικημένη», τότε η περιοχή που προστατεύει ο κάθε αρσενικός δεν ξεπερνάει τα 2000 τ.μ. Σε περίπτωση που κάποιος άλλος Κοκκινολαίμης μπει κατά λάθος στην περιοχή του, αυτός φουσκώνει τα φτερά του, για να δείξει στον εισβολέα το έντονο κόκκινο χρώμα που έχει στο στήθος και στο λαιμό του, κουνάει νευρικά την ουρά του και το κελάηδημα του γίνεται έντονα μεταλλικό. Τότε συνήθως ο άλλος υποχωρεί. Σε περίπτωση όμως που συνεχίζει να παραμένει μέσα στην ξένη επικράτειά, δέχεται μεγάλες και έντονες επιθέσεις, που πολλές φορές καταλήγουν στον τραυματισμό ή και στο θάνατο του ξένου. Ο Κοκκινολαίμης, αυτό το όμορφο πουλάκι, όταν βρεθεί σε ανάγκη μεταμορφώνεται και γίνεται πολύ επιθετικός.
Φτιάχνει συνήθως τη φωλιά του κοντά στο έδαφος, ανάμεσα στις ρίζες, στις κουφάλες των δένδρων ή ακόμα και σε εγκαταλειμμένες φωλιές θηλαστικών.
Στο τέλος Απριλίου με αρχές Μαϊου, η θηλυκιά γεννάει και κλωσάει 5-7 αυγά, ενώ το αρσενικό αναλαμβάνει τη διατροφή της οικογένειας. Αν η εποχή είναι καλή και η τροφή άφθονη, ξαναγεννούν και δεύτερη φορά.
Ο Κοκκινολαίμης έχει ν` αντιμετωπίσει πολλούς κινδύνους: τ` αρπακτικά πουλιά, το κρύο του χειμώνα, την έλλειψη τροφής και τη μεγάλη θνησιμότητα στον πρώτο χρόνο της ζωής του – ιδιαίτερα όταν είναι μικρός και αρχίζει τα πρώτα του φτερουγίσματα.
