Με τον όρο αλλόχθονα είδη ή είδη εισβολείς, εννοούμε τα είδη τα οποία δεν αποτελούν μέρος της φυσικής χλωρίδας και πανίδας μιας συγκεκριμένης περιοχής και έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πληροφοριών για τα Αλλόχθονα Είδη (European Alien Species Information Network) στην Ευρώπη, αυτή τη στιγμή υπάρχουν 13.991 είδη εισβολείς.
Τα συγκεκριμένα είδη περιλαμβάνουν ιούς, μύκητες, φύκη, φυτικούς οργανισμούς, ψάρια, αμφίβια, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά, τα οποία απειλούν σοβαρά την ευρωπαϊκή βιοποικιλότητα, ενώ ετησίως υπολογίζεται πως έχουν επιπτώσεις που ξεπερνούν τα 12 Δις Ευρώ.
Από την αρχαιότητα, η χώρα μας βρισκόταν στη διασταύρωση εμπορικών οδών, με αποτέλεσμα να υποστεί έντονες πολιτισμικές και κοινωνικές ανακατατάξεις. Αν το γεγονός αυτό συνδυαστεί με το κλίμα και τη γεωγραφική της θέση, δεν είναι καθόλου παράξενο το φαινόμενο της συνεχιζόμενης εισβολής ξενικών ειδών, τα οποία εγκλιματίζονται και αποτελούν την κατηγορία των λεγόμενων επιγενών ειδών. Πρέπει να σημειωθεί, πως η μετακίνηση των ειδών αποτελεί μια φυσική διαδικασία!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Δεκαοχτούρα (Streptopelia decaocto)!
Η Δεκαοχτούρα ανήκει στη Τάξη Columbiformes και στην Οικογένεια Columbidae. Οι δεκαοχτούρες της Ευρώπης προέρχονται από την Τουρκία, και πιο συγκεκριμένα από την περιοχή της Μικράς Ασίας. Τον 20ο αιώνα εξαπλώθηκαν προς τα Βαλκάνια και το νότο. Από εκεί με γρήγορους ρυθμούς εξαπλώθηκαν και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Χαρακτηριστικά, στη Γερμανία έφτασαν το 1930, στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1950, ενώ στην Ιβηρική Χερσόνησο το 1974. Στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκαν αρχικά στη Μακεδονία. Στην Κρήτη έφτασαν περίπου το 1985, ενώ στην Κεφαλονιά το 1990.
Οι Δεκαοχτούρες έχουν εισαχθεί επίσης στη Βόρεια Αμερική και την Ιαπωνία. Οι πληθυσμοί της Αμερικής έφτασαν μέσω των Μπαχαμών, όπου μερικές δραπέτευσαν μετά από ληστεία σε κατάστημα, τη δεκαετία του 1970. Μερικές άλλες, απελευθερώθηκαν από τη Γουαδελούπη, λόγω μιας προσδοκώμενης έκρηξης ηφαιστείου.
Στην περίπτωση που εξετάζουμε, ο άνθρωπος ήταν αυτός που πυροδότησε τη μετακίνηση των ειδών εισβολέων. Ο άνθρωπος, σχεδόν με την εμφάνισή του στον πλανήτη είχε την επιθυμία να μεταβάλλει και να διαχειριστεί το φυσικό περιβάλλον του.
Ο αριθμός των αλλόχθονων φυτικών taxa που υπάρχουν στη χώρα μας, υπολογίζεται πως ανέρχεται στα 343. Αριθμός μικρός σε σχέση με άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης, όπως της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας (1023, 933 και 547 αντίστοιχα) (Arianoutsou, 2015).
Συνολικά, υπολογίζεται πως υπάρχουν 280 είδη εισβολείς στα υδάτινα οικοσυστήματα της χώρας μας. Πιο συγκεκριμένα, 193 είδη στο Αιγαίο και στο Ιόνιο, και 87 στα εσωτερικά και μεταβατικά οικοσυστήματα (Zenetos et al., 2009) Βέβαια, ο συνολικός αριθμός των ειδών εισβολέων στην Ελλάδα δεν είναι γνωστός, καθώς δεν έχει γίνει μια ολοκληρωμένη έρευνα έως τώρα.
Στη συνέχεια, θα γίνει μια αναφορά στα πιο σημαντικά φυτικά και ζωικά είδη εισβολείς στη χώρα μας. Αυτά είναι:
Αλλόχθονα φυτά στην Ελλάδα
Ο Αείλανθος (Ailanthus altissima)
Ο Αείλανθος ανήκει στη Τάξη Sapindales και στην Οικογένεια Simaroabaceae. Ο Aείλανθος είναι δέντρο, το οποίο εισήχθη στην Ευρώπη το 1700 από την Κίνα. Στην Ελλάδα, μεταφέρθηκε για πρώτη φορά κατά τη δημιουργία του Εθνικού Κήπου στην Αθήνα, από τη Βασίλισσα Αμαλία. Άλλες ονομασίες του φυτού είναι: Bρωμοκαρυδιά, Bρωμούσα ή Αμαλία.
Αναπτύσσεται ιδιαίτερα γρήγορα, με αποτέλεσμα να ανταγωνίζεται την ντόπια χλωρίδα. Εμφανίζεται κυρίως σε υποβαθμισμένα οικοσυστήματα όπως π.χ. τα αστικά και τα αγροτικά. Σε αυτές τις περιοχές, πολλές φορές δημιουργεί μέχρι και δάση ολόκληρα! Οι σπόροι του συγκεκριμένου είδους, έχουν σχήμα έλικας. Αυτός είναι και ο λόγος, που εξαπλώνεται ιδιαίτερα γρήγορα σε μεγάλες αποστάσεις. Ένα δέντρο μόνο, μπορεί να παράξει μέχρι και 325.000 σπόρους!
Το ριζικό σύστημα του Aείλανθου, προκαλεί προβλήματα σε αρχαία μνημεία (ιδιαίτερα μεγάλος πληθυσμός στη περιοχή της Ακρόπολης, στην Αθήνα), σε πεζοδρόμια, τοίχους και άλλες υποδομές. Προκαλεί αλλεργίες, καθώς επίσης και μυοκαρδίτιδες (συχνή επαφή).
Η Ακακία (Robinia pseudoacacia)
Η Ακακία ανήκει στην Τάξη Fabales και στην Οικογένεια Fabaceae. Είναι δέντρο, το οποίο εισήχθη στη Γαλλία από τη Βόρεια Αμερική το 1601.
Με την εισαγωγή του σε μια περιοχή, επεκτείνεται με ιδιαίτερα γρήγορους ρυθμούς, πράγμα το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία δασών. Ανταγωνίζεται τη ντόπια χλωρίδα, καθώς δεν αφήνει να αναπτυχθούν άλλα είδη γύρω από αυτό. Ταυτόχρονα, λόγω των λουλουδιών του, προσελκύει μεγάλο αριθμό εντόμων, με αποτέλεσμα να εμποδίζει την επικονίαση άλλων φυτικών ειδών.
Αναπτύσσεται σε υποβαθμισμένες οικολογικά περιοχές. Συχνά μπορεί να εντοπιστεί σε μεγάλες συγκεντρώσεις, στις άκρες των αυτοκινητοδρόμων. Με τις ρίζες του καταστρέφει υποδομές, όπως πεζοδρόμια κ.ά. Τα λουλούδια και οι σπόροι του, περιέχουν τοξική ουσία η οποία προκαλεί γαστροεντερίτιδες.
Ο Αθάνατος (Agave americana)
Ο Αθάνατος ανήκει στην Τάξη Asparagales και στην Οικογένεια Asparagaceae. Είναι θάμνος, ο οποίος μεταφέρθηκε στην Ευρώπη από Ισπανούς και Πορτογάλους εξερευνητές τον 16ο αιώνα, από το Μεξικό. Αποτελείται από χαρακτηριστικά μεγάλα φύλλα, το μέγεθος των οποίων προκαλεί σκίαση και εμποδίζει την ανάπτυξη ειδών της ντόπιας χλωρίδας. Ταυτόχρονα, το ιδιαίτερα εκτεταμένο ριζικό του σύστημα, ανταγωνίζεται τα ντόπια είδη, καθώς απορροφά μεγάλες συγκεντρώσεις θρεπτικών από το έδαφος. Ο χυμός του φυτού είναι τοξικός, και μπορεί να προκαλέσει πόνο, ακόμα και δερματίτιδες.
Η Φραγκοσυκιά (Opuntia ficus – indica)
Η Φραγκοσυκιά ανήκει στην Τάξη Caryophylales και στην Οικογένεια Cactaceae. Είναι θάμνος, ο οποίος μεταφέρθηκε από Ισπανούς εξερευνητές στην Ευρώπη μεταξύ 1548 και 1570. Ο θάμνος χρησίμευε στην εκτροφή ενός είδους εντόμου (Dactylopius coccus), από το οποίο παράγονταν μία κόκκινη χρωστική.
Στη Ιταλία και το Ισραήλ καλλιεργείται, για την κατανάλωση των καρπών του. Ανταγωνίζεται τα είδη της ντόπιας χλωρίδας, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζει τα οικοσυστήματα στα οποία φύεται. Τα αγκάθια του, προκαλούν τραυματισμούς σε ζώα και ανθρώπους. Ταυτόχρονα, προκαλεί προβλήματα στην κτηνοτροφία, καθώς εμποδίζει τη βόσκηση.
Η Νικοτίνη η γλαυκή (Nicotiana glauca)
Η Νικοτίνη η γλαυκή ανήκει στην Τάξη Solanales και στην Οικογένεια Solanaceae. Η νικοτιάνα είναι θάμνος, ο οποίος προέρχεται από τη Νότια Αμερική (Βολιβία, Αργεντινή). Μεταφέρθηκε σε πολλά μέρη του κόσμου για καλλωπιστικούς σκοπούς, κυριώς κατά τον 19ο αιώνα. Φυτρώνει σε υποβαθμισμένες περιοχές, όπως στις άκρες των δρόμων και σε όχθες ποταμών. Ανταγωνίζεται φυσικά την ντόπια χλωρίδα, ενώ είναι ιδιαίτερα τοξικό για τα ζώα και τον άνθρωπο.
Το Γιουλμπρισίμ (Albizia julibrissin)
Το Γιουλμπρισίμ ανήκει στην Τάξη Fabales και στην Οικογένεια Fabaceae. Είναι δέντρο, το οποίο μεταφέρθηκε στην Ευρώπη (Φλωρεντία) το 1745 από την Κωνσταντινούπολη. Πολλές φορές ονομάζεται και ως Ακακία της Κωνσταντινούπολης.
Το συγκεκριμένο είδος αναπτύσσεται ιδιαίτερα γρήγορα, και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 12 μέτρα. Ταυτόχρονα, παράγει ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό σπόρων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εξαπλωσή του σε μεγάλες εκτάσεις και την δημιουργία υψηλού ανταγωνισμού με την ντόπια χλωρίδα.
Ο Ευκάλυπτος (Eucalyptus sp.)
Ο Ευκάλυπτος προέρχεται από την Αυστραλία. Είναι ένα δέντρο το οποίο μπορεί να αντέξει την ξηρασία και την υψηλή αλατότητα. Ταυτόχρονα, έχει την ικανότητα να παράγει έναν μεγάλο αριθμό σπόρων, ακόμα και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα από τη φύτευσή του.
Στην Ελλάδα, ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, σε περιοχές που βρίσκονταν κοντά σε νερό, λόγω των αντικουνουπικών ιδιοτήτων που παρουσιάζει.
Λόγω της εύκολης αναπαραγωγής του, κατάφερε να εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές της Ευρώπης. Είναι χαρακτηριστικό, πως αν παρατηρήσει κανείς τον υποόροφο σε δάση ευκαλύπτου στην περιοχή, θα δει πως δε φυτρώνει σχεδόν κανένα άλλο είδος φυτού. Επομένως, μιλάμε για ένα ανταγωνιστικό είδος με τα είδη της ντόπιας χλωρίδας, που οδηγεί σε υποβάθμιση των οικοσυστημάτων!
Η Οξαλίδα (Oxalis pes – caprae)
Η Οξαλίδα ανήκει στην Τάξη Oxalidales και στην Οικογένεια Oxalidaceae. Έφτασε για πρώτη φορά στην Ευρώπη (Λονδίνο) από τη Νότια Αφρική, το 1757. Στη Μεσόγειο, εντοπίστηκε αρχικά στην Σικελία το 1796, στη συνέχεια στην Σαρδηνία το 1859, και τέλος στην Κρήτη το 1883.
Πιέζει και εκτοπίζει άλλα φυτικά είδη, τα οποία μπορεί να έχουν μεγάλη οικολογική σημασία, ειδικά στις Μεσογειακές περιοχές οι οποίες χαρακτηρίζονται και από υψηλό ενδημισμό. Έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις στην κτηνοτροφία, καθώς τα φύλλα του περιέχουν τοξίνες. Παρά τις αρνητικές επιπτώσεις όμως που παρουσιάζει, είναι χρήσιμο για τη μελισσοκομία!
Ο Γερμανός (Solanum elaeagnifolium)
Ο Γερμανός ανήκει στην Τάξη Solanales και στην Οικογένεια Solanaceae. Προέρχεται από τη Νότια και Κεντρική Αμερική (Μεξικό). Εντοπίζεται σε όλες τις χώρες της Μεσογείου, καθώς επίσης και σε όλη την Ελλάδα.
Ανταγωνίζεται τη ντόπια χλωρίδα, ενώ επειδή είναι ιδιαίτερα τοξικό, προκαλεί προβλήματα στη κτηνοτροφία. Το συγκεκριμένο φυτό ονομάζεται και Αγριοντοματιά.
Η Ρετσινολαδιά (Ricinus communis)
Η ρετσινολαδιά (Ricinus communis), είναι θάμνος ο οποίος προέρχεται από τη Βορειοανατολική Αφρική (Αιθιοπία – Σομαλία). Το συγκεκριμένο φυτό είναι γνωστό από την αρχαιότητα, καθώς οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το καλλιεργούσαν για το λάδι του. Από τότε εξαπλώθηκε σε όλη τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Ασία.
Το φυτό παρουσιάζει μια ιδιαίτερη πλαστικότητα, αφού μπορεί να αναπτυχθεί σε ένα μεγάλο εύρος ενδιαιτημάτων. Πολύ συχνά βρίσκεται σε περιοχές που έχουν πολύ νερό, όπως π.χ. οι παραποτάμιες περιοχές. Εκτοπίζει την ντόπια χλωρίδα, ενώ είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για τον άνθρωπο και τα ζώα, καθώς παρουσιάζει πάρα πολύ μεγάλη τοξικότητα!
Το Διαβολόχορτο (Datura stramonium)
Το Διαβολόχορτο ανήκει στην Τάξη Solanales και στην Οικογένεια Solanaceae. Είναι θάμνος, που προέρχεται από τη Νότια και Κεντρική Αμερική. Έχει εντοπιστεί στη Βόρεια Αμερική, στην Ευρώπη, στην Ασία, στην Αφρική, στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.
Οι σπόροι του D. stramonium, μεταφέρθηκαν σε πολλές περιοχές του πλανήτη διαμέσου της εμπορίας σπόρων φυτών για αγροτική καλλιέργεια. Παράδειγμα η εισαγωγή του φυτού στη Νορβηγία, μαζί με σπόρους σόγιας!
Θεωρείται ιδιαίτερα ανταγωνιστικό είδος για τα φυτικά είδη που χρησιμοποιούνται σε αγροτικές καλλιέργειες. Έχει απαιτήσεις σε υψηλές συγκεντρώσεις νερού, οπότε εντοπίζεται συχνά σε περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις. Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό είδος, καθώς μόνο ένα φυτό μπορεί να παράξει πάνω από 30.000 σπόρους!
Αλλόχθονοι θαλάσσιοι οργανισμοί στην Ελλάδα
Ένας μεγάλος αριθμός αλλόχθονων ειδών έχει κατακλείσει τις τελευταίες δεκαετίες τα νερά της Μεσογείου. Όλα ξεκίνησαν το 1869, όταν κατασκευάστηκε από τον Γάλλο μηχανικό Κόμη Φερδινάνδο Λεσσέψ, η διώρυγα του Σουέζ.
Η διώρυγα του Σουέζ, είναι η μεγαλύτερη του κόσμου, με συνολικό μήκος 190 χιλιόμετρα και ενώνει τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα.
Μετά τη διάνοιξη της διώρυγας, ένας μεγάλος αριθμός θαλάσσιων οργανισμών από την Ερυθρά Θάλασσα, πέρασαν στη Μεσόγειο. Αυτό συνέβη, γιατί η Μεσόγειος είναι πιο φτωχή σε αριθμό ειδών σε σχέση με την Ερυθρά. Πράγμα που δηλώνει την ύπαρξη ελεύθερων θέσεων για κατάληψη στο μεσογειακό θαλάσσιο οικοσύστημα.
Αυτή η μετακίνηση που παρατηρήθηκε, ονομάστηκε Λεσσεψιανή μετανάστευση και τα είδη εισβολείς Λεσσεψιανοί μετανάστες (από το όνομα του αρχιμηχανικού Φερδινάνδου Λεσσέψ).
Τα είδη εισβολείς στη Μεσόγειο έχουν ιδιαίτερα σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις, καθώς καταστρέφουν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Ανταγωνίζονται τα ντόπια είδη ως προς τη τροφή και το χώρο, με αποτέλεσμα να τα εκτοπίζουν και να τα αντικαθιστούν.
Σύμφωνα με μελέτες, πάνω από το 5% των θαλάσσιων ειδών στη Μεσόγειο είναι αλλόχθονα. Συνολικά, υπάρχουν 986 αλλόχθονα είδη, από τα οποία τα 775 βρίσκονται στην ανατολική Μεσόγειο.
Ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά θαλάσσια αλλόχθονα είδη, για τα οποία τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί πολύ μεγάλη δημοσιότητα, είναι ο Λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus).
Ο Λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus)
Είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο είδος στην Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Μεσόγειο το 2003 ενώ σχεδόν ταυτόχρονα έγιναν παρατηρήσεις και στο Αιγαίο. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο μεσογειακός πληθυσμός του, με αποτέλεσμα να ψαρεύονται σε μεγάλες ποσότητες.
Δεν μπορεί να καταναλωθεί, καθώς περιέχει μία τοξίνη (τετραδοτοξίνη), η οποία προκαλεί αναπνευστικές διαταραχές, ανεπάρκεια του κυκλοφορικού συστήματος, μυική παράλυση, ακόμα και το θάνατο. Λόγω των παραπάνω, σε πολλές μεσογειακές χώρες, έχουν ξεκινήσει ενημερωτικές εκστρατείες σχετικά με το συγκεκριμένο είδος.
Άλλα είδη εισβολείς στην Ελλάδα
Η Πεταλούδα των Γερανιών (Cacyreus marshalli)
Η Πεταλούδα των Γερανιών ανήκει στην Τάξη Lepidoptera και στην Οικογένεια Lycaenidae. Είναι μια πεταλούδα που προέρχεται από τη Νότια Αφρική.
Μεταφέρθηκε στην Ευρώπη κατά λάθος, μάλλον ως κάμπια ή αυγά, μέσω των καλλωπιστικών φυτών (γερανιών), τα οποία αποτελούν και το φυτό ξενιστή για το είδος. Η C. marshalli έχει εισβάλλει σε πολλές παραμεσόγειες χώρες. Για πρώτη φορά εμφανίστηκε στην Ελλάδα, στο νησί της Κέρκυρας.
Όπως κάθε εισβολέας, η παρουσία της στον ελληνικό χώρο ίσως σημαίνει μεγάλη απειλή για τα ενδημικά είδη φυτών.
Το Κουνουπόψαρο (Gambusia holbrooki)
Το κουνουπόψαρο (Gambusia holbrooki) είναι είδος του γλυκού νερού, το οποίο προέρχεται από τη Βόρεια Αμερική (Ντέλαγουερ, Φλόριντα, Αλαμπάμα).
Εισήχθη στην Ευρώπη, για πρώτη φορά στην Ισπανία, το 1921, για τον έλεγχο του πληθυσμού των κουνουπιών. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, μεταφέρθηκε το 1928.
Εντοπίζεται κυρίως σε περιοχές με στάσιμα νερά, τα οποία παρουσιάζουν και μεγάλη πυκνότητα φυτών.
Σε αντίθεση με το όνομα που του δόθηκε, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το συγκεκριμένο είδος έχει αρνητικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς των κουνουπιών, αλλά ότι ανταγωνίζεται ιδιαίτερα τα είδη της ντόπιας ιχθυοπανίδας του γλυκού νερού.
Η Πεταλούδα (Carassius gibelio)
Η Πεταλούδα προέρχεται από την Κεντρική Ευρώπη ή (με βάση άλλες θεωρίες) από την Ανατολική Ασία.
Είναι ιδιαίτερα «πλαστικό» είδος του γλυκού νερού, αφού μπορεί να επιβιώσει σε νερά με χαμηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου και ρύπανση.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που διαθέτει, είναι πως δεν παρουσιάζει αρσενικά άτομα, αλλά μόνο θηλυκά. Έτσι, κατά την αναπαραγωγή εκμεταλλεύεται το σπέρμα άλλων αρσενικών από άλλα είδη.
Αυτό έχει σαν συνέπεια να εκτοπίζει τη φυσική ιχθυοπανίδα, και να υπάρχουν περιπτώσεις όπου το συγκεκριμένο είδος επικρατεί.
Η Νεροχελώνα με τα κόκκινα μάγουλα (Trachemys scripta)
Για πολλά χρόνια, το συγκεκριμένο είδος νεροχελώνας είχε ιδιαίτερα σημαντική εμπορική αξία ενώ είναι από τα πιο διαδεδομένα είδη χελωνών που είχαν τη χρήση κατοικίδιου.
Εισήχθη από τη Βόρεια Αμερική στην Ευρώπη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως από φάρμες των ΗΠΑ, την περίοδο 1989 έως 1997, μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη 52 εκατομμύρια άτομα! Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να εξαπλωθεί σε πάρα πολλές περιοχές ανά τον κόσμο.
Το συγκεκριμένο είδος ανταγωνίζεται ιδιαίτερα τα Ευρωπαϊκά είδη νεροχελωνών, καθώς είναι ιδιαίτερα επιθετικό. Τρέφεται με διάφορα είδη φυτών και ζώων, από έντομα και άλλα ασπόνδυλα μέχρι αμφίβια, ερπετά, μικρά θηλαστικά και πουλιά!
Ο Παπαγάλος Μοναχός (Myiopsitta monachus)
Το συγκεκριμένο είδος Παπαγάλου, ανήκει στην Τάξη Psittaciformes και στην Οικογένεια Psittacidae. Το μέγεθός του δεν ξεπερνάει τα 30 εκατοστά. Προέρχεται από χώρες της Νότιας Αμερικής, ενώ στην Ευρώπη εμφανίστηκε ως κατοικίδιο.
Τα τελευταία χρόνια, έχει δημιουργηθεί ένας πληθυσμός M. monachus στην περιοχή του Εθνικού Κήπου, στην Αθήνα. Πιθανότατα, ο συγκεκριμένος πληθυσμός να προέρχεται από τυχαίες απελευθερώσεις μεμονωμένων ατόμων από κλουβιά.
Ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό τους, είναι πως ανταγωνίζονται τα άλλα είδη πουλιών ως προς τη τροφή και το χώρο.
Ο Παπαγάλος (Psittacula krameri)
Ο Παπαγάλος P. krameri, ανήκει στην Τάξη Psittaciformes και στην Οικογένεια Psittacidae. Προέρχεται από την Αφρική και την Ασία. Μεταφέρθηκε στην Ευρώπη, ιδιαίτερα τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, ως κατοικίδιο.
Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί ένας πληθυσμός, ο οποίος παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, στην Αθήνα, με επίκεντρο τον Εθνικό Κήπο.
Ανταγωνίζεται ιδιαίτερα τα άλλα είδη πουλιών ως προς τους χώρους φωλιάσματος και την τροφή. Στη Αθήνα, είναι συχνό το φαινόμενο να σχηματίζουν ομάδες 4 – 5 ατόμων, τα οποία όταν έρθουν σε επαφή με άλλα είδη πουλιών, όπως γεράκια και καρακάξες, να επιτίθενται!
Ο Μυοκάστορας (Myocastor coypus)
Προέρχεται από τη Νότια Αμερική. Η εισαγωγή του στην Ευρώπη ήταν αποτέλεσμα της βιομηχανίας γουναρικών. Στην Ελλάδα, εισήχθη το 1948. Μετά από απελευθερώσεις και διαφυγές, κατέληξε να βρίσκεται μέσα στα 100 πιο καταστροφικά αλλόχθονα είδη για την Ευρώπη.
Τρέφεται σε μεγάλο βαθμό με φυτά ενώ είναι ιδιαίτερα επιθετικό είδος. Καταστρέφει υγροτοπικές εκτάσεις, αφού τρώει τις ρίζες από τα υδρόβια φυτά (αρνητικά αποτελέσματα σε πολλά είδη πουλιών, ψαριών κ.ά.) καθώς επίσης προκαλεί προβλήματα στη γεωργία, επειδή τρέφεται με καλλιέργειες (καλαμπόκι, τριφύλλι κ.ά.). Τέλος προκαλεί προβλήματα στην κτηνοτροφία, καθώς είναι ξενιστής πολλών ασθενειών!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιθετικότητάς του, είναι ο ρυθμός αναπαραγωγής του, αφού μπορεί να γεννήσει από 6 – 12 μικρά, τα οποία εντός 6 μηνών είναι έτοιμα και αυτά με τη σειρά τους για αναπαραγωγή. Τα ενήλικα, αμέσως μετά τη γέννα, μπορούν άμεσα να αναπαραχθούν και πάλι!
Στη Λουιζιάνα, μετά από το χτύπημα ενός τυφώνα, κατάφεραν και ξέφυγαν 20 άτομα. Μέσα σε 10 χρόνια, ο πληθυσμός του Μυοκάστορα έφτασε τα 20 εκατομμύρια άτομα (Kruse, 2012).
Η εξάπλωση του Μυοκάστορα στη χώρα μας ξεκινάει από τη Βόρεια Ελλάδα, την Ήπειρο, τα νησιά του Ιονίου, όπως η Κέρκυρα, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει κάνει την εμφάνισή του στην Αιτωλοακαρνανία, όπου εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς στα εκτεταμένα υδάτινα οικοσυστήματα της.
Χαρακτηριστικό της δυσκολίας που υπάρχει για την εξολόθρευση του είδους, είναι πως κάθε χρόνο ξοδεύονται αρκετά εκατομμύρια ευρώ γι’ αυτό το σκοπό, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.
Στην Ιταλία κατά την περίοδο 1995 – 2000, παρά την εξολόθρευση 220.668 μυοκαστόρων (κόστους 2.614.408 €), οι ζημιές ανήλθαν κοντά στα 11.000.000 €.
Η μόνη περιοχή στον κόσμο από όπου ο Μυοκάστορας έχει εξολοθρευτεί, είναι η Αγγλία. Το 1981 ξεκίνησε μία εκστρατεία εξολόθρευσης του μυοκάστορα, η οποία απασχόλησε 24 άτομα. Στις 10 Ιανουαρίου 1989, κανένας μυοκάστορας δεν είχε αιχμαλωτιστεί για 21 μήνες, και η εκστρατεία τερματίστηκε με επιτυχία!
Το πιο σημαντικό είναι, πως ο αγώνας ενάντια στα είδη εισβολείς, απαιτεί την διάθεση οικονομικών πόρων μαζί με ειδικά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό. Έτσι, θα μπορέσουν να διεξαχθούν έρευνες για τη σωστή διαχείριση των οικοσυστημάτων και συνεπαγόμενα τη προστασία τους.
