Πως να βοηθήσουμε τους φτερωτούς φίλους μας!

Χειμώνιασε για τα καλά. Το κρύο άρχισε να γίνεται όλο και πιο τσουχτερό. Οι φτερωτοί μας φίλοι, τα πουλιά, ψάχνουν πολλές φορές, με το κρύο να βρουν απεγνωσμένα λίγη τροφή και καταφύγιο για να περάσουν τις δύσκολες μέρες αλλά και νύχτες του χειμώνα.

Είμαι σίγουρος, ότι όλοι μας, βγαίνοντας στο κήπο μας, μέσα στη πόλη, μέσα στη φύση έχουμε δει την αγωνία και τις προσπάθειες που κάνουν τα πουλιά για την εύρεση τροφής, αλλά και για ένα σίγουρο καταφύγιο κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Ας βοηθήσουμε λοιπόν τους φτερωτούς μας φίλους. Η χαρά τους, θα είναι και χαρά μας!

Όλοι μας όταν μιλάμε για φωλιές πουλιών, μας έρχεται στο νου η κλασσική φωλιά σε σχήμα κούπας με τα κλαδάκια και τα άχυρα, που βρίσκεται σε μια διχάλα δένδρου. Στην πραγματικότητα όμως στον κόσμο των πουλιών υπάρχουν πολλά είδη φωλιών ανάλογα με τα είδη που τις χρησιμοποιούν. Πολλά είδη πουλιών για να είναι σίγουρα, από τους θηρευτές υιοθέτησαν τη στρατηγική να φωλιάζουν μέσα σε κοιλότητες. Π.χ οι δρυοκολάπτες σκάβουν τις φωλιές τους μέσα στους κορμούς των δένδρων. Η Αλκυόνη φτιάχνει τη φωλιά της στο έδαφος. Το Οχθοχελίδονο, στις όχθες των ποταμών (στην άμμο) αλλά και ο Μελισσοφάγος, (το πουλί με τα καταπληκτικά χρώματα) φωλιάζει και αυτός στο έδαφος.

Πολλά είδη πουλιών (μικρά Στρουθιόμορφα) χρησιμοποιούν τις φυσικές κοιλότητες όπως τρύπες σε γέρικα δένδρα, εγκαταλελειμένες φωλιές δρυοκολαπτών, σχισμές βράχων, κοιλότητες δένδρων. Η κοπή των δένδρων για ξυλεία, εξαφανίζει τα γέρικα δένδρα με αποτέλεσμα τα πουλιά να χάνουν πολλούς φυσικούς χώρους φωλιάσματος. Στις πόλεις πολλές φορές τα δένδρα σπανίζουν και οι κοιλότητες βρίσκονται όλο και πιο δύσκολα.

Έχει αποδειχθεί, πως οι τεχνητές φωλιές σε νεαρά δάση ή μέσα στο αστικό περιβάλλον έκανε να αυξηθούν αισθητά τα είδη πουλιών.

Τα τελευταία χρόνια, οι χώροι φωλιάσματος των πουλιών γίνονται όλο και πιο σπάνιοι, εξαιτίας των νέων τρόπων κατασκευής των σπιτιών αλλά και των μεθόδων καλλιέργειας, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι δυνατότητές τους για φώλισμα, κυρίως των Στρουθιόμορφων.

Στην Ευρώπη, για να διευκολυνθεί το φώλιασμα των πουλιών, χρησιμοποιούνται τεχνητές φωλιές, ιδιαίτερα για τα είδη που φωλιάζουν στις κοιλότητες των δέντρων, στις σχισμές των βράχων και στις τρύπες των τοίχων (εντομοφάγα πουλιά).

Οι τεχνητές φωλιές μπορούν να τοποθετηθούν στα πάρκα, στις αγροτικές καλλιέργειες, στα δάση, στους κήπους, στα περιβόλια.

Είναι φτιαγμένες από ποικίλα υλικά, όπως ξύλο, κεραμίδι, πλαστικό και έχουν διάφορα σχήματα, ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες φωλιάσματος και ζωής των συγκεκριμένων ειδών. Όπου χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος των τεχνητών φωλιών, ο πληθυσμός των πουλιών αυξήθηκε, καθώς προσέφερε τις κατάλληλες συνθήκες για φώλιασμα, σιγουριά και προστασία από τους θηρευτές του.

Η μέθοδος χρησιμοποιείται σε διάφορες χώρες, όπως η Αγγλία και η Γερμανία, όπου εδώ και δεκάδες χρόνια έχουν τοποθετηθεί εκατομμύρια τεχνητές φωλιές σε δάση και καλλιέργειες.

Στην Ισπανία, οι τεχνητές φωλιές υπολογίζονται γύρω στο εκατομμύριο. Στην Ιταλία, η τοποθέτηση τεχνητών φωλιών άρχισε από το 1964, ενώ στη χώρα μας η προσπάθεια ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια από την Ορνιθολογική Εταιρεία.

Τα είδη που φωλιάζουν σε τεχνητές φωλιές στην Ευρώπη είναι περισσότερα από είκοσι. Το μεγαλύτερο ποσοστό φωλιάσματος έχουν: ο Καλόγερος, ο Σταφιδοτσιροβάκος, ο Κοκκινούρης, ο Κοκκινολαίμης, ο Σπίνος, ο Τρυποφράχτης, ο Φλώρος, η Ελατοπαπαδίτσα, η Γαλαζοπαπαδίτσα, η Καρδερίνα και ο Μακρονούρης.

Έχει αποδειχθεί ότι οι πληθυσμοί των εντομοφάγων πουλιών που καταλαμβάνουν τις τεχνητές φωλιές τρέφονται με βλαβερά έντομα για τον άνθρωπο και τις αγροτικές καλλιέργειες.

Η τεχνητή φωλιά πρέπει να στερεώνεται πάνω στο δέντρο με μικρά καρφιά και να δένεται με σύρμα, ιδιαίτερα αν το δέντρο είναι μικρού μεγέθους. Το να κινείται ελαφρά η φωλιά από τον αέρα, μετά την τοποθέτηση, δεν αποτελεί πρόβλημα γιατί και στη φύση πολλές φωλιές βρίσκονται σε μέρη που δεν είναι πάντοτε σταθερά. Είναι όμως αναγκαίο η τρύπα της εισόδου να μη βρίσκεται ποτέ προς τα πάνω για να μην μπαίνει το νερό της βροχής, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές στη φωλιά και στους νεοσσούς.

Η τρύπα της εισόδου καλύτερα είναι να βλέπει προς το νότο και σε καμιά περίπτωση προς το βορρά, για να προφυλάσσεται από τους ανέμους. Το ύψος που θα τοποθετηθεί η τεχνητή φωλιά διαφέρει, ανάλογα με το περιβάλλον και το είδος που θέλουμε να φωλιάσει εκεί. Γενικά όμως, οι τεχνητές φωλιές για τα Στρουθιόμορφα τοποθετούνται σε ύψος 3,5 μέτρων. Μπορούν όμως να τοποθετηθούν και ψηλότερα, γιατί έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος να κλαπούν τ` αβγά, ενώ βοηθούνται περισσότερο να φωλιάσουν εκεί οι Παπαδίτσες, που ζουν στα πιο ψηλά σημεία του δέντρου.

Οι τεχνητές φωλιές τοποθετούνται συνήθως μέχρι τον Φεβρουάριο, είναι όμως καλύτερα να τοποθετούνται από το Νοέμβριο, γιατί αρκετά πουλιά συχνάζουν με ευχαρίστηση σ` αυτές τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Άλλωστε, έτσι αυξάνονται και οι πιθανότητες επιτυχίας κατά την αναπαραγωγική περίοδο.

Τέλος, είναι προτιμότερο να υπάρχει μικρός αριθμός τεχνητών φωλιών στις περιοχές που διαθέτουν πολλές φυσικές τοποθεσίες και τα πουλιά μπορούν να φωλιάσουν από μόνα τους. Καλό δε είναι, η μία φωλιά να απέχει περίπου 50 μέτρα από την άλλη, για να μη συμπίπτουν οι επικράτειες των πουλιών.

Ακόμη και στο μικρότερο κήπο και σε ένα μικρό μπαλκόνι ή περβάζι παραθύρου, θα δούμε να κάθονται Σπουργίτια, Ψαρόνια και Δεκαοχτούρες. Μπορείτε να δώσετε χαρά στα πουλιά και στον εαυτό σας εάν βάλετε λίγο φαγητό σ` αυτά που σας επισκέπτονται.

Θα έχετε σίγουρα παρατηρήσει, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, πολλά πουλιά να φουσκώνουν τα φτερά τους και να γίνονται σαν μικρές μπαλίτσες. Αυτό το κάνουν για να «φυλακίσουν» ένα στρώμα θερμού αέρα στο σώμα τους, με στόχο να χάσουν όσο το δυνατό λιγότερη θερμότητα.

Για να διατηρήσουν τη θερμοκρασία τους σταθερή, τα πουλιά παίρνουν την απαιτούμενη ενέργεια απ` το μεταβολισμό της τροφής τους, η οποία αυτή την εποχή θα πρέπει να υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες. Όλοι όμως γνωρίζουμε ότι τις κρύες εποχές δεν υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες έντομα, νύμφες, σκουλίκια, με αποτέλεσμα πολλά εντομοφάγα πουλιά να τρώνε ακόμη και φρούτα του δάσους για να συμπληρώσουν τη διατροφή τους.

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα πολλά πουλιά πεθαίνουν από την πείνα. Έτσι, όταν βρουν ταΐστρα σε κάποιο κήπο, είναι σαν να προσκαλούνται σε ένα «πλούσιο φαγοπότι». Πέφτουν πάνω της με μεγάλο ενθουσιασμό, αφήνοντας κατά μέρος τους ενδοιασμούς και τους φόβους που θα είχαν σε άλλες εποχές.

Οι ταΐστρες βοηθούν πολύ τα πουλιά τη χειμωνιάτικη περίοδο να ξεπεράσουν αυτή τη δύσκολη εποχή. Η τροφή πάνω στις ταΐστρες πρέπει να έχει μεγάλη ποικιλία, αν θέλουμε να τραβήξουμε την προσοχή όσο το δυνατόν περισσότερων εντομοφάγων και σποροφάγων ειδών.

Οι ταΐστρες πρέπει να είναι γεμάτες μόνο τη χειμερινή περίοδο και ειδικά τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, γιατί τα πουλιά τους υπόλοιπους μήνες βρίσκουν εύκολα την τροφή τους στη φύση. Καλό δε είναι να τοποθετούνται 2-3 μέτρα μακριά από τους θάμνους, έτσι ώστε τα πουλιά που είναι κρυμμένα μέσα σ` αυτούς να μπορούν να παρατηρούν το γύρω περιβάλλον πριν βγουν για φαγητό.

Τα πουλιά που συνήθως επισκέπτονται τις ταΐστρες είναι: η Γαλαζοπαπαδίτσα, ο Καλόγερος, ο Κλειδωνάς, η Καρδερίνα, ο Σπίνος, ο Μαυροτσιροβάκος, ο Κοκκινολαίμης, ο Τρυποφράχτης, ο Σπουργίτης, η Δεκαοχτούρα, ο Φλώρος κ.α.

Για τις ταΐστρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα υπολείμματα της κουζίνας, όπως κομμάτια ψωμιού, μικρά κομμάτια ωμού κρέατος, υπολείμματα γλυκών, ενώ πρέπει να αποκλείσουμε από τη διατροφή των πουλιών τις πολύ αλμυρές τροφές.

Για τα σποροφάγα πουλιά μπορούμε να ανακατέψουμε σκαργιόλα, κανναβούρι, φιστίκια (όχι αλατισμένα) και καλαμπόκι σπασμένο. Πάνω σ` αυτό το μιγμα μπορούμε να λιώσουμε λίπος (μαργαρίνη ή βούτυρο) και αφού κρυώσει το αφήνουμε στην ταΐστρα.

Στις ταΐστρες, τέλος, αυτή την εποχή, μπορούμε να αφήσουμε κομμένα μήλα, αχλάδια, σταφύλια, λωτούς και άλλα φρούτα.

Μοναδικές εμπειρίες και στιγμές μπορείτε να ζήσετε και εσείς με την τοποθέτηση μίας ταΐστρας ή τεχνητής φωλιάς στον κήπο σας!

Τα πουλιά όταν πεινούν τον χειμώνα, μπορούν να μπούν ακόμα και μέσα σε μια κολοκύθα!!!                                        (της Lucia Kessler – Κακουλίδη)

Η πρώτη φωτογραφία δείχνει πως λειτουργεί η κολοκύθα. Την κρεμάμε ανάποδα όταν έχουμε αδειάσει το περιεχόμενο από μέσα, έχοντας κάνει δυο ανοίγματα για να μπαίνει και να βγαίνει το πουλί. Ρίχνουμε τη τροφή μέσα. Ηλιόσπορους για τον Καλόγερο, βρώμη για τον Κοκκινολαίμη. Τον χειμώνα, μπορούμε να βάλουμε σταφίδες, ρόδι, καρύδια κ.ά.